O GMINIE







Gmina Przyłęk leży w południowo-wschodniej części województwa mazowieckiego, na terenie Równiny Radomskiej, przy drodze krajowej S12. Sąsiaduje od północy z gminą Policzna, od wschodu z gminami: Puławy, Janowiec, Wilków, od południa z gminą Chotcza, a od zachodu z gminą Zwoleń. Gmina Przyłęk wchodzi w skład powiatu zwoleńskiego. Jest gminą wiejską, typowo rolniczą.
Położenie gminy w obrębie Równiny Radomskiej w dolinie rzeki Zwolenki, Plewki
i Wisły, brak przemysłu i zanieczyszczeń oraz duże powierzchnie lasów sprawiają,
że głównymi walorami gminy są czysta woda, powietrze i malownicze krajobrazy.
Te typowe turystyczno – rekreacyjne walory, bliskość Janowca i Kazimierza Dolnego, mogą w przyszłości wpłynąć na rozwój idei gospodarstw agroturystycznych.
Przy rzece Plewce w miejscowości Baryczka usytuowany jest zbiornik retencyjny z lustrem wody o pow. 13,00 ha.
W miejscowości Andrzejów – Borowiec zlokalizowany jest Rezerwat przyrody.
Rezerwat powołano zarządzeniem MOŚZNiL z 26 listopada 1990 r., co zostało potwierdzone Rozporządzeniem Nr 274 Wojewody Mazowieckiego z 12 grudnia 2001 r. w sprawie ogłoszenia wykazu rezerwatów przyrody zlokalizowanych na terenie województwa mazowieckiego i utworzonych do 31 grudnia 1998 r. Najnowszym aktem prawnym dotyczącym rezerwatu jest Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska
w Warszawie z dnia 17 grudnia 2014 r. w sprawie rezerwatu przyrody „Borowiec”. Według tego zarządzenia rezerwat zajmuje powierzchnię 57,83 ha.
Rezerwat „Borowiec” leży na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Dolina rzeki Zwolenki i obszaru siedliskowego sieci Natura 2000 „Dolina Zwoleńki” (PLH140006).
Celem ochrony, według obowiązującego aktu prawnego, jest zachowanie rzeki Zwolenki z jej doliną i przyległymi do niej terenami, jako ostoi żółwia błotnego.
W trakcie inwentaryzacji przyrodniczych na terenie rezerwatu stwierdzono występowanie ponad dwustu gatunków roślin naczyniowych, 64 gatunków mięczaków, 17 gatunków ryb,
10 gatunków płazów, 3 gatunków gadów, 19 ssaków i 81 gatunków ptaków (w tym 79 lęgowych). Wśród szczególnie rzadkich gatunków jest żółw błotny czy turzyca nitkowata. Na mocy planu ochrony ustanowionego w 2018 roku, obszar rezerwatu objęty jest ochroną czynną. Nadzór nad rezerwatem sprawuje Regionalny Konserwator Przyrody.
Gmina Przyłęk jest drugą pod względem wielkości gminą na terenie powiatu zwoleńskiego. Jej powierzchnia wynosi 13 157 ha, co stanowi 22,9% powierzchni powiatu.
Zgodnie z zapisami Ewidencji Gruntów i Budynków na dzień 31 grudnia 2021r. na terenie gminy Przyłęk znajdowały m. in. grunty:
| własność lub władanie i przeznaczenie gruntów | Powierzchnia w ha |
| Lasów Państwowych, Państwowego Gospodarstwa Rolnego, Nadleśnictwa Zwoleń | 148,07 |
| wspólnot gruntowych | 9,66 |
| parafii | 23,16 |
| Skarbu Państwa | 557,87 |
| Gmina Przyłęk | 215,17 |
| pod drogami | 281,87 |
| pod wodami | 124,66 |
| pod tereny przemysłowe i mieszkaniowe | 31,73 |
W Ewidencji Gruntów i Budynków na dzień 31.12.2021r. można wyszczególnić grunty w podziale na klasy:
Lp. | Klasy gruntów | Powierzchnia (w ha) |
1. | klasa II | 24,24 |
2. | klasa III | 171,93 |
3. | klasa IIIa | 144,79 |
4. | klasa IIIb | 1221,34 |
5. | klasa IV | 679,91 |
6. | klasa IVa | 2730,12 |
7. | klasa IVb | 1673,31 |
8. | klasa V | 3435,51 |
9. | klasa VI | 2532,49 |
Na terenie gminy znajduje się 31 miejscowości, co tworzy 30 sołectw.
-
Andrzejów
-
Babin
-
Baryczka
-
Grabów nad Wisłą
-
Helenów
-
Ignaców
-
Krzywda
-
Kulczyn
-
Lipiny
-
Lucimia
-
Łagów
-
Łaguszów
-
Ławeczko Nowe
-
Ławeczko Stare
-
Mierziączka
-
Mszadla Dolna
-
Mszadla Nowa
-
Mszadla Stara
-
Okrężnica
-
Pająków
-
Przyłęk
-
Rudki
-
Stefanów
-
Szlachecki Las
-
Wólka Łagowska
-
Wólka Zamojska
-
Wysocin
-
Zamość Nowy
-
Zamość Stary
-
Załazy
Na terenie gminy nie ma dużych zakładów przemysłowych, natomiast zarejestrowanych jest 186 podmiotów gospodarczych w sektorze handlowym, usługowym, budownictwa i transportu. Przeważającą część stanowią firmy z sektora małych i średnich przedsiębiorstw zatrudniające do kilkudziesięciu pracowników lub mikroprzedsiębiorstwa (jednoosobowe).
Od 1 lipca 1955 r. na terenie gminy działalność gospodarczą podjęła Gminna Spółdzielnia „SCH” w Przyłęku. Główną działalnością Spółdzielni było zaopatrzenie ludności wiejskiej w podstawowe artykuły spożywcze i środki do produkcji rolnej. Obecnie największą dumą Spółdzielni jest piekarnia w Przyłęku. Należy ona do małych, tradycyjnych zakładów o wydajności pieca 3 ton pieczywa na dobę. Produkcja odbywa się metodą tradycyjną w oparciu o własne naturalne kwasy chlebowe bez stosowania chemicznych polepszaczy. Ww. piekarnia produkuje pieczywa: pszenne, pszenno-żytnie, razowe, półcukiernicze. Gminna Spółdzielnia „SCH” zatrudnia 20 osób.
Na terenie gminy funkcjonuje również Rolniczy Zakład Doświadczalny (RZD)
w Grabowie nad Wisłą, który jest częścią Instytutu Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa (IUNG) – Państwowego Instytutu Badawczego w Puławach. RZD prowadzi swą działalność na gruntach o powierzchni 111,3 h, z czego użytki rolne stanowią 100,9 ha. Grunty orne zajmują 72% powierzchni użytków rolnych, a na pozostałej części UR są łąki i pastwiska średniej jakości. Zakład prowadzi działalność produkcyjną w systemie ekologicznym
i konwencjonalnym. Zakład zatrudnia 9 osób, zaś jego głównymi kierunkami działalności są doświadczalnictwo polowe i chów bydła mlecznego. Produkcja roślinna skoncentrowana jest na produkcji pasz dla bydła mlecznego oraz na produkcji ziarna zbóż nasiennych i konsumpcyjnych. Produkcja zwierzęca obejmuje chów bydła mlecznego, częściowo materiału hodowlanego oraz żywca wołowego. Można stwierdzić, że zakład prowadzi
2-kierunkową działalność, bowiem udział produkcji zwierzęcej (chów bydła mlecznego)
w wartości produkcji towarowej brutto wynosił 41%, a działalności doświadczalnej 45%. Oprócz doświadczalnictwa polowego ważnym elementem są badania organizacyjno-ekonomiczne i prace związane z oceną technologii produkcji roślinnej (pszenica ozima, pszenżyto ozime, jęczmień jary) oraz analizy ekonomiczne działalności gospodarczej całego zakładu. Ponadto realizowane są prace w ramach monitoringu suszy rolniczej i projektu wdrożenia praktyk niskoemisyjnych.
Ponadto, do podmiotów gospodarczych działających na terenie gminy należą:
-
Zakład Mięsny w Załazach, w którym znajduje się nowoczesna ubojnia zwierząt hodowlanych – zatrudnionych 10 osób + 16 osób zatrudnionych w sklepie „Groszek”,
który należy do tego samego właściciela; -
Wyrób Wędlin „MARKO" – masarnia działająca przy Zakładzie Mięsnym w Załazach –zatrudnionych jest 20 pracowników;
-
„IMPRESSJA" w Załazach – Pracownia strojów ślubnych i komunijnych – zatrudnia
14 osób; -
„Folrud-Młyn" w Rudzie, duży młyn rodzinny, jeden z nielicznych na Mazowszu – zatrudnia 18 osób;
-
Przetwórnia Owocowo – Warzywna „KROKUS” w miejscowości Pająków, przetwarzająca owoce, warzywa i grzyby, gdzie zatrudnienie znajduje ok. 48 osób;
-
Zakład Usługowo Produkcyjno Handlowy – skup złomu i kasacja pojazdów w Łagowie – zatrudnia 22 osoby;
-
„MAR-KRAM” S.C. – dom weselny oraz bar w miejscowości Zamość Stary.
Infrastruktura drogowa w gminie Przyłęk na dzień 1 stycznia 2022r. to 149 km dróg.
Długość dróg według rodzaju nawierzchni:
1) Drogi gminne (L) – łącznie długość 115 km w tym:
- drogi o nawierzchni asfaltowej 95,24 km
- drogi tłuczniowe 4 km
- drogi gruntowe o nawierzchni wzmocnionej żwirem, żużlem 4,10 km
- drogi gruntowe 11,76 km
2) Drogi dojazdowe do pól (D) – łączna długość to ok. 34 km w tym:
- drogi o nawierzchni asfaltowej 7 km
- drogi gruntowe 27 km.
Na terenie gminy Przyłęk funkcjonują 2 wodociągi publiczne oparte na wodzie podziemnej ujmowanej ze studni wierconych. Właścicielem wodociągów jest Gmina Przyłęk.
Długość zbiorczej sieci wodociągowej - 154,54 km w tym:
- ze stacji wodociągowej w Lipinach 70,83 km
- ze stacji wodociągowej w Załazach 83,71 km
Łączna liczba przyłączy wodociągowych w poszczególnych latach:
| 2018 | 2019 | 2020 | 2021 |
liczba przyłączy wodociągowych | 1487 | 1875 | 1926 | 1983 |
Produkcja wody w ujęciach: Załazy i Lipiny
| 2018 | 2019 | 2020 | 2021 |
Ilość produkcji wody – ujęcie Załazy | 295 m3/d | 269,88 m3/d | 366,1 m3/d | 330,86 m3/d |
Ilość produkcji wody – ujęcie Lipiny | 261,5 m3/d | 267,4 m3/d | 284,33 m3/d | 270,11 m3/d |