Rolniczy Zakład Doświadczalny 
Instytutu Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa w Grabowie nad Wisłą

 

I. Rys historyczny

 

Wg spisu z 1895 roku Grabów posiadał 393 dziesięciny ziemi dworskiej, 2 budynki murowane, gorzelnię i młyn. Właścicielką była Zofia Lenkiewicz. Spadkobiercą Zofii Lenkiewicz był syn Wincenty, który zmuszony był za zadłużenia sprzedać całą posiadłość o powierzchni około 200 ha. Folwark został przejęty przez obywatela pochodzenia żydowskiego - Frydberga, w posiadaniu którego pozostał do wybuchu wojny. W okresie wojny folwarkiem zarządzali Niemcy. Po wyzwoleniu posiadłość przejęło Zjednoczenie Państwowych Gospodarstw Rolnych w Kielcach. W 1958 roku obiekt w części przekazano Instytutowi Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach, który przekształcił w terenową jednostkę organizacyjną do prowadzenia doświadczeń polowych oraz działalności wdrożeniowo- ­upowszechnieniowej w najbliższym jej zasięgu.

 

II. Zakres działania

 

Rolniczy Zakład Doświadczalny IUNG w Grabowie zajmuje powierzchnię ogólną ok. 115 ha, w tym użytki rolne ok. 103 ha. Gleby zostały zaliczone głównie do III i IV klasy bonitacyjnej, kompleksów pszennych dobrych, żytnio-­ziemniaczanych, bardzo dobrych oraz zbożowo pastewnych. Gleby zajęte pod użytkami zielonymi to głównie czarne ziemie zdegradowane oraz gleby murszowe. Średni wskaźnik bonitacji gleby wynosi 2,11. Gleby zakładu są zasadniczo łatwe do uprawy, nie mniej występuje okresowo nadmierne nawilgotnienie ze względu na nieprzepuszczalne podłoże. Są poza tym zmeliorowane, co czyni, że są łatwe w uprawie.

 

Głównym zadaniem Zakładu są prace doświadczalne w zakresie nawożenia i agrotechniki roślin uprawnych. Zakład prowadzi działalność gospodarczą zgodnie z opracowywanym planem finansowo-gospodarczym (biznesplanem). Działalność gospodarcza służy również do sprawdzenia wyników doświadczeń ścisłych w warunkach produkcyjnych.

 

Zakład zatrudnia 12 osób, w tym 6 pracowników inżynieryjno-technicznych, przed transformacją ustrojową - 42 osoby.

 

Budynek Działu Naukowego

 

1. Działalność naukowo-badawcza Zakładu

 

Głównym zadaniem RZD IUNG w Grabowie są prace doświadczalno–badawcze w zakresie nawożenia i agrotechniki roślin uprawnych wchodzące w zakres tematyki badawczej IUNG w Puławach. Działalność badawczo-doświadczalna prowadzona jest na gruntach ornych i w halach wegetacyjnych. Powierzchnia zajęta pod doświadczenia ścisłe wynosi 20 - 25 ha.

 

Doświadczenie ścisłe z łubinami

 

Natomiast hale wegetacyjne z całym zapleczem stwarzają bazę do prowadzenia doświadczeń wegetacyjnych w ok. 2000 wazonach równocześnie.

 

Hala wegetacyjna – widok z zewnątrz

 

 

Doświadczenia wegetacyjne prowadzone są w specjalnyh halach

 

Ogólnie działalność naukowo-badawcza jest obecnie skoncentrowana na następujących problemach:

 

• Określenie stanu zaopatrzenia w składniki pokarmowe roślin oraz efektywności nawożenia roślin azotem przy różnym stosunku do pozostałych składników pokarmowych

   

• Wyznaczanie elementów bilansu azotu w zmianowaniu

   

• Opracowanie systemu regularnego nawożenia gleb magnezem, mikroelementami oraz wapnowania

   

• Doskonalenie kompleksowego doradztwa nawozowego

   

• Badania nad substancją organiczną w glebie oraz opracowanie współczynników jej reprodukcji dla obornika

   

• Badania nad rolniczym wykorzystywaniem przemysłowych produktów odpadowych

   

• Badania nad możliwością uproszczeń w zmianowaniach o różnej strukturze zasiewów

   

• Badania nad możliwością zwiększania plonu pszenicy ozimej

   

• Ocena produkcyjna i ekonomiczna wybranych technologii ochrony roślin

   

• Ocena produkcyjna nowych nawozów stałych i płynnych

   

• Uściślanie agrotechniki mieszanek pastwiskowych w różnych siedliskach oraz ich degradacji pod wpływem wieloletniego i różnorodnego wykorzystywania

   

• Ocena uprawy kukurydzy w monokulturze w aspekcie plonowania i wpływu na właściwości gleby

   

• Badania nad roślinami energetycznymi

   

• 2. Działalność produkcyjna Zakładu

Głównym kierunkiem działalności gospodarczej Zakładu jest produkcja zwierzęca, przy jednocześnie zwiększającej się produkcji roślinnej, która ma w maksymalny sposób zabezpieczyć potrzeby paszowe. Produkcja zwierzęca nastawiona jest na produkcję mleka. Obora posiada 58 stanowisk i tyle samo krów mlecznych. Przeciętna wydajność mleka od krowy wynosi ok. 6000 litrów, przy zawartości 4,2 % tłuszczu i 3,2 % białka.

 

W zakładzie prowadzi się zamknięty cykl chowu bydła. Byczki po odchowaniu do ok. 60-80 kg sprzedawane są najczęściej rolnikom, natomiast cieliczki pozostają w Zakładzie. Materiał ten po odchowaniu i zacieleniu częściowo pozostaje na remont stada, natomiast pozostała część jest sprzedawana na zewnątrz jako materiał hodowlany. Przeciętny stan inwentarza żywego w roku wynosi ok. 120 sztuk ( 80 - 85 szt. dużych na 100 ha).

 

Produkcja roślinna prowadzona jest na gruntach nienadających się pod doświadczenia (duża zmienność glebowa, nadmierne uwilgotnienie), polach po doświadczeniach oraz użytkach zielonych. 

 

 

 

 

Pole doświadczalne

 

 

Zbiór doświadczenia kombajnem poletkowym

 

 

Głównymi roślinami są: jęczmień jary, pszenica ozima oraz kukurydza na kiszonkę. Przeciętne plony uzyskiwane w Zakładzie są następujące: pszenica 60 - 65,0 dt/ha, jęczmień jary 45 - 50,0 dt/ha, kukurydza 500 - 550 dt/ha zielonej masy. Zakład posiada ok. 30,0 ha użytków zielonych, z których uzyskuje się 450 - 500,0 dt/ha zielonej masy z 4 - 5 zbiorów i ok. 85 dt/ha siana. Prowadzi się przemienne użytkowanie łąk i pastwisk tj. kośno - pastwiskowe. 

 

Kwaterowy wypas krów

 

Zielona masa, która nie została spasiona krowami jest wykorzystywana jako sianokiszonka w okresie zimowym.

 

Przeciętne nawożenie mineralne wynosi 250 - 280 kg NPKI ha. Nawożenie organiczne w postaci obornika w ilości 300 dt/ha stosuje się co trzeci rok pod kukurydzę.

 

 

 

3. Działalność wdrożeniowa i upowszechnieniowa

Upowszechnianie wyników prowadzonych badań następuje najczęściej poprzez przyjmowanie licznych rolników, służb doradczych w Zakładzie, organizowanie pokazów np. robienie sianokiszonek, skuteczności różnych technologii ochrony roślin przed chorobami itp.

 

Pracownicy Zakładu oceniali wartość pokarmową pasz produkowanych przez rolników i żywienie krów mlecznych. Wyniki badań często są publikowane w różnych czasopismach popularnonaukowych i naukowych. Poza tym, wyniki prowadzonych badań wchodzą w skład opracowań naukowych pracowników Instytutu w Puławach.

 

 

 

III. Kierunki dalszego rozwoju Zakładu

Zakład Doświadczalny w Grabowie oprócz prac badawczych prowadzonych dla potrzeb Instytutu w Puławach, w części produkcyjnej będzie gospodarstwem wdrożeniowo-edukacyjnym realizującym koncepcję ekorozwoju (rolnictwa przyjaznego środowisku). Będą wdrażane metody produkcyjne równoważące cele produkcyjne, ekonomiczne i ekologiczne. Ten ostatni cel to utrzymanie lub poprawa jakości gleb i produktów roślinnych, a więc optymalne wykorzystanie i ochrona rolniczej przestrzeni produkcyjnej. Działalność taka mająca osłonę naukową może być wykorzystana i wdrażana do szerokiej praktyki rolniczej.

 

 

Młyn FOL-RUD Ruda

Folwark Ruda według przekazów rodzinnych, parafialnych kronik oraz zapisów z historii rodziny Kochanowskich jako majątek ziemski ma kilkusetletnią historię. Nazwa majątku wiążę się z wytopem żelaza z rudy błotnej prowadzonym na tym terenie przed kilkuset laty, o czym świadczą pozostałości żużlu z pieców hutniczych oraz palisady drewniane stabilizujące bagnisty teren.

 

Ruda zawsze stanowiła ośrodek przemysłu. Z biografii Jana Kochanowskiego dowiadujemy się, iż w majątku tym prowadzony był przerób i obróbka drewna, które było wykorzystywane do celów lokalnych oraz spławiane do Wisły, a następnie do Gdańska.

 

Płyta pamiątkowa na młynie w Rudzie

 

Istniały również tłocznie oleju lnianego. Z lnu i konopi wytwarzano włókno do produkcji tkanin.

 

Folwark Ruda leżący na miejscu gdzie krzyżowały się liczne trakty komunikacyjne, sprzyjał rozwijaniu wymiany handlowej oraz nawiązywaniu kontaktów międzyludzkich, posiadał wygodną „karczmę” z wyszynkiem i noclegami.

 

Od niepamiętnych czasów Ruda stanowiła ośrodek młynarstwa. Produkowano różnego rodzaju mąki i kasze. Młyn z biegiem czasu był modernizowany, początkowo napędzany kołem wodnym, które zostało zastąpione przez turbinę.

 

W czasie II wojny światowej panujący głód zmuszał ludzi do wędrówki po mąkę z całej okolicy jak również z Radomia i Warszawy. W związku z tym, iż wzrosło zapotrzebowanie na mąkę, ażeby zwiększyć produkcję, zamontowano silniki spalinowe Diesla i gaz ssany. Po wojnie na skutek komunistycznego prześladowania życie w majątku zamarło – nic nie produkowano i nie dawano ludziom pracy. W 1992 r. wraz z nastaniem wolności gospodarczej na gruzach dawnego młyna W.W. Nowakowscy wybudowali nowoczesny Zakład Przetwórstwa Zbożowego „Folrud-Młyn”- nazwa przedsiębiorstwa pochodzi ze złożenia nazwy majątku Folwark i miejscowości Ruda.

 

Młyn i dom mieszkalny  Państwa Nowakowskich w Rudzie

 

Widok na Zakład Przetwórstwa Zbożowego  „Folrud-Młyn”

 

Zakład Przetwórstwa Owocowo-Warzywnego „KROKUS”

Zakład Przetwórstwa Owocowo-Warzywnego „KROKUS” w Pająkowie powstał na bazie przetwórni owocowo-warzywnej należącej do Spółki Cywilnej „Walor”. Właściciel Czesław Caryk – lublinianin, historyk z wykształcenia kupił go od Urzędu Gminy w Przyłęku, wcześniej spłacając długi w Banku Gospodarki Żywnościowej w Radomiu. Dzięki zainwestowanym oszczędnościom zakład zaczął się rozwijać. Właściciel przetwórni dzięki nawiązanym znajomościom, swoją szansę ujrzał w zaopatrywaniu pewnych środowisk w Kanadzie i Izraelu w polskie przetwory owocowo-warzywne, także marynowane grzyby, których produkcja oparta jest na recepturach zbliżonych do domowych. W rozwoju interesu przeszkadzał jednak nie sprzyjający życzeniom odbiorców, wielkoprzemysłowy charakter polskich przetwórni. Pan Czesław Caryk zdecydował się więc na własny, niewielki zakładzik. Zainteresował się nieczynnymi obiektami przetwórni w Pająkowie. Nazwał ją „Krokus”. Sporządza w niej około 30 asortymentów: soków, dżemów, konfitur, kompotów, syropów, kiszonek, konserw owocowo-warzywnych, grzybowych itp. przy zastosowaniu domowych receptur. Przetwory konfekcjonuje w różnej pojemności słoikach bądź butelkach o oryginalnych kształtach. Wielkość produkcji rocznej – około tysiąc ton. Odbiorców znalazł także w Warszawie, w wykwintnych restauracjach, sklepach delikatesowych itp.

 

Czesław Caryk – właściciel przetwórni

Interes systematycznie rozwija, powiększa, modernizuje i wyposaża pomieszczenia, umożliwiając zbyt okolicznym ogrodnikom i zbieraczom runa leśnego. Zatrudnia na stałe trzydzieści osób, a w sezonie letnim – nawet do stu.

 

„IMPRESSJA” ZAKŁAD KRAWIECKI – PRACOWNIA 
SUKIEN ŚLUBNYCH I KOMUNIJNYCH W ZAŁAZACH 

Pracownia „Impresja” powstała w 1991 roku w miejscowości Załazy. Usytuowana w pobliżu drogi krajowej nr 12 między Radomiem a Puławami. Właścicielami firmy są Jadwiga i Jerzy Jach. Specjalnością firmy jest szycie sukni ślubnych, sukienek komunijnych jak również strojów liturgicznych. Większość szytych stroi wykonywana jest dla indywidualnego klienta. Pracownia zapewnia przestronność miejsca z kilkoma miejscami do przymierzania i spokojnego wybierania sukien. Do tej pory pracownia ubrała kilka tysięcy panien młodych i dziewczynek komunijnych.

 

Budynek pracowni „Impressja” http://www.slubne.impressja.com.pl

 

  

UBOJNIA ZWIERZĄT W ZAŁAZACH

Na skraju wsi Załazy powstał nowoczesny zakład zajmujący się ubojem zwierząt. Właścicielem zakładu jest Wiesław Adam Kusio. Zakład przystosowany jest do warunków unijnych. Zatrudnia kilkanaście osób. Przerób zakładu wzrasta wraz z rozbudową obiektów produkcyjnych. Obecnie zakład otrzymał certyfikat Unii Europejskiej.

 

 

Ubojnia zwierząt w Załazach

 

Zajazd „U Boryny” w Zamościu Starym

Zajazd położony jest w miejscowości Zamość Stary, przy trasie Zwoleń - Puławy. Drewniany zajazd przyciąga wzrok przejezdnych ze względu na atrakcyjny wygląd i położenie. To doskonałe miejsce na zorganizowanie niezapomnianego wesela, imprezy okolicznościowej, pikniku lub rodzinnego obiadu.

 

 

Zajazd „U Boryny” http://www.zajazduboryny.pl

 

Większymi zakładami działającymi na terenie Gminy Przyłęk są:

 

Firma Handlowa „AWDIKO” S.J. Stacja paliw w Zamościu Starym 
– stacja ta usytuowana jest przy drodze krajowej Nr 12 Zwoleń – Puławy. Przy stacji znajduje się duży parking dla samochodów ciężarowych, nowoczesna stacja paliw i restauracja.

Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe Starmaz w Lucimi.
Właścicielem firmy jest Dariusz Dusiński. Firma świadczy usługi transportu samochodowego od 1t do 24t, serwis ogumienia. PPH Starmaz posiada nowo wybudowaną stację paliw w Lipinach, gdzie okoliczni rolnicy, mieszkańcy wsi oraz przejezdni tankują swoje zbiorniki z paliwem.